تاریخچه SaaS

SaaS چیست می‌تواند ریشه‌های خود را در مفهومی به نام اشتراک‌گذاری زمانی که در اواخر دهه 1950 و اوایل دهه 1960 برای استفاده مقرون‌به‌صرفه‌تر از ‌قیمت پردازنده ایجاد شد، دنبال کند.

در اواسط دهه ۹۰، اینترنت از نظر مبادلات تجارت الکترونیک به افق‌های جدیدی دست یافت. سپس رشد اینترنت به تولد «ابر آنلاین» دامن زد. پیشرفت اینترنت به سازمان‌ها اجازه ‌داد از هر کجا به نرم‌افزار دسترسی داشته باشند.

SaaS چیست در سال 1999، Salesforce با راه‌اندازی پلتفرم CRM خود، همه‌چیز را روی SaaS راه‌اندازی کرد. Salesforce به لطف سرآغاز و شعار “No Software”، به زودی به اولین فوق ستاره در فضای SaaS تبدیل شد.

به لطف معماری multitenants ، یک نمونه از اپلیکیشن می تواند به چندین کاربر خدمات رسانی کند. دیگر نصب لوکال نرم افزار مورد نیاز نبود. SaaS چیست بزودی راهی برای جمع‌آوری، تجمیع و متمرکز کردن دایتای کاربردی و ارزشمند فراهم کرد.

بنابراین شرکت‌ها در هر شکل و اندازه – از استارت‌آپ‌های جوان گرفته تا غول‌های صنعتی معتبر از جمله مایکروسافت- مشتاق بودند به سمت آن حرکت کنند. در ابتدا، دنیای نرم افزار سازمانی؛ SaaS را جدی نگرفت. اما دهه گذشته پذیرش سریع SaaS را با مجموعه جدیدی از مشاغل بکارگرفته از آن را نشان داده است. پذیرش نرم‌افزارهای ابری بسیار سریع‌تر از سایر بخش‌های فناوری ابری، مانند PaaS و IaaS می‌باشد.

عملکرد SaaS

SaaS چیست آغاز ارایه‌ی نرم‌افزارهای مبتنی بر SaaS را می‌توان هم‌زمان با عصر به‌کارگیری رایانش‌های مبتنی بر ابر معرفی کرد. رویکرد رایانش ابری، ارایه‌ی سرویس‌ها بر بستر اینترنت و از راه دور است. به همین جهت روشی برای ارایه‌ی نرم‌افزارها بر بستر رایانش ابری شکل گرفت که با نام SaaS شناخته می‌شود.

در SaaS چیست  به جای آن‌که نرم‌افزار روی دستگاه کاربر قرار داشته باشد،SaaS چیست روی یک سرور خارجی مستقر می‌شود. دسترسی به برنامه‌های مبتنی بر SaaS معمولن از طریق مرورگر وب و با استفاده از نام کاربری و گذرواژه امکان‌پذیر است.

یکی از تفاوت‌های عمده‌ای که این روش انتشار نرم‌افزار با مدل نرم‌افزارهای نصب شده روی سیستم کاربر دارد آن است که، در SaaS نیازی به داشتن سخت‌افزار قوی از سوی کاربر نیست، چون تمامی پردازش‌های اصلی و سنگین در سمت سرور انجام می‌شوند. این امر هم‌چنین امکان به‌روزرسانی و خطایابی سامانه‌های نرم‌افزاری را به دلیل آن‌که تمامی اجزایِ نرم‌افزارِ در حال اجرا در اختیار توسعه‌هنده قرار دارد، بسیار راحت‌تر از قبل می‌کند.

اما تفاوت اصلی دیگر در شیوه‌ی پرداخت هزینه و حق دسترسی است. در حالت SaaS، به طور معمول میزان پرداخت هزینه‌ی اشتراک، به ازای مدت زمان دسترسی و مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و امکاناتِ در اختیار تعریف می‌شوند. SaaS چیست در حالی‌که در مدل هزینه‌ای، نرم‌افزار نصب شده روی دستگاه کاربر، چه بسا کل هزینه‌ی برنامه به همراه خدمات پشتیبانی آن، یک‌جا از وی دریافت می‌شود.

مزایای SaaS

• SaaS چیست کاهش کلی هزینه‌ی استفاده از نرم‌افزار به دلیل عدم نیاز به نگهداری و هم‌چنین خرید سخت‌افزار اضافی برای سازمان‌ها. معمولن هزینه‌ی اولیه‌ی نصب و آموزش چنین برنامه‌هایی نیز به مراتب پایین‌تر از راهکارهای دیگر است.
• SaaS چیست مدل پرداخت اشتراکی و استفاده از راهکار pay as you go (به معنی تنها همان مقدار که مصرف می‌کنید پرداخت می‌کنید) منجر می‌شود که شرکت‌ها و سازمان‌ها امکان هدایت هزینه‌های خود را در هر لحظه از زمان، به سمت عملیات‌های همواره در حال اجرا داشته باشند. بنابراین در هر مقطعی که تصمیم بگیرند، می‌توانند سرویسی را ارتقا یا حتا از مدار خارج کنند.
• از آن‌جایی که برنامه‌های مبتنی بر SaaS از طریق اینترنت در دسترس قرار می‌گیرند، کاربران می‌توانند در هر جا و مکانی که دسترسی به اینترنت امکان‌پذیر باشد و با هر دستگاهی، از نرم‌افزار استفاده کنند.
• به دلیل آن‌که این نرم‌افزارها از طریق اینترنت و مرورگر در دسترس قرار می‌گیرند، دیگر محدود به سیستم‌عامل و پلتفرم خاصی نیستند. این ویژگی نه تنها امکان استفاده از نرم‌افزار را روی هر دستگاه و پلتفرمی مهیا می‌سازد، بلکه هزینه‌ و زمان قابل توجهی را هم از دوش توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها برمی‌دارد. چون دیگر نیازی به توسعه و نگهداری نرم‌افزارهای جداگانه، متناسب با هر پلتفرمی نیست.
• دریافت خودکار و سریع‌تر به‌روزرسانی‌ها. در نتیجه کاربران نگرانی از چگونگی انجام به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری و امنیتی خود نخواهند داشت.

معایب SaaS

• SaaS چیست مانند تمامی سرویس‌های ابری، دسترسی کاربران به نرم‌افزار وابسته به سرویس‌دهی ۲۴ ساعته و هفت روز هفته‌ی ارایه‌هنده‌ی آن است. عملکرد مطلوب برنامه‌های کاربران نیز به اقدامات سرویس‌دهنده بستگی دارد که چه زمانی به‌روزرسانی و وصله‌های امنیتی را اعمال کرده باشند. در این حالت کاربر اختیاری روی به‌روزرسانی برنامه‌ی خود ندارد.
• سرویس‌های مبتنی بر SaaS به دلیل اتکا به بستر اینترنت، امکان دارد در مواردی از دسترس خارج شوند. به همین دلیل سازمان‌ها و شرکت‌ها باید برای موارد عدم دسترسی به سرویس‌ها آمادگی لازم را داشته باشند.
• نداشتن کنترل برنامه‌ها شاید از سویی دیگر بر سازمان‌ها هزینه ایجاد کند. برای نمونه، سازمانی را تصور کنید که نخواهد به نسخه‌ی جدید برنامه‌ای مهاجرت کند یا هزینه‌ی آموزش نسخه‌ی جدید به کارمندانش را متحمل شود.
• استفاده از سرویس‌های SaaS، مانند هر سرویس مبتنی بر ابری می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد. برای نمونه، ممکن است اطلاعات و داده‌های سازمان‌ها به بیرون درز کنند که این امر می‌تواند امنیت و ایمنی سازمان و کاربران را زیر سوال ببرد.
• با تمام راحتی استفاده و کاهش هزینه‌ای که این سرویس‌ها با خود به همراه دارند، ممکن است به دلیل عدم دسترسی به شبکه‌ی اینترنت با کیفیت مناسب و دور بودن مکان میزبانی نرم‌افزار، تجربه‌ی کاربری و کیفیت نرم‌افزاری مطلوبی را کاربر نهایی تجربه نکند.
• SaaS چیست اما نکته‌ی امنیتی مهمی در خصوص چنین نرم‌افزارهایی وجود دارد که لازم است کاربران علاوه بر مرور توافق‌نامه‌ی خود با سرویس‌دهنده، به آن دقت لازم را داشته باشند. در نرم‌افزارهای مبتنی بر SaaS، داده‌های کاربر در سمت سرور و در اختیار ارایه‌دهنده‌ی سرویس است. در حالی‌که در برنامه‌ی نصب شده روی سیستم کاربر، چنین داده‌هایی در کنترل کاربر قرار دارند. این مورد یکی از انتقادات جدی است که ترویج‌کنندگان نرم‌افزار آزاد به این شیوه از ارایه‌ی نرم‌افزار وارد می‌کنند و حتا ریچارد استالمن آن را SaaSS و یا Service as a Software Substitute، به معنای سرویس، جایگزینِ نرم‌افزار دانسته است. چراکه وی معتقد است در این حالت، کاربر به فایل‌ اجرایی برنامه‌ی خود دسترسی ندارد. هم‌چنین محل اجرای برنامه، سرور فرد(شرکت) دیگری است. بنابراین کاربران امکان نظارت و حتا تغییر برنامه‌ی خود را هم نخواهند داشت (اشاره به آزادی‌های چهارگانه در تعریف نرم‌افزار آزاد).