چرا باید از رابط کاربری گر‌افیکی استفاده کنیم؟

استفاده از شیوه های قدیمی مثل ارسال دستورات متنی، خسته کننده، سخت و بسیار پیچیده است. استفاده از ابزارهای بصری، به افزایش ارتباط واقعی میان کاربر و نرم افزار مورد نظر می‌انجامد.هر نرم افزار و رابط کاربری ویژگی‌های خاص خودش را دارد؛ ولی در مجموع استفاده از آن‌ها در یک چارچوب مشخص شده توسط سیستم عامل انجام می‌شود.

یک رابط کاربری حرفه‌ای، امکانات کاملی را برای کاربر فراهم می‌کند. جابه جایی در بین بخش‌های مختلف برنامه توسط رابط کاربری سریع‌تر انجام می‌شود و عملیات مشخص شده به سادگی برای کاربر قابل درک هستند و تمامی این موارد در بهبود تجربه کاربری کاربر بسیار اثرگذار هستند.

اگر توسعه دهندگان استانداردهای طراحی رابط کاربری گرافیکی را به شیوه مدرن‌تری استفاده کنند، شاهد نرم افزارهای قدرتمندتر، جذاب‌تر و کاربرپسندتری خواهیم بود. در مجموع تمام این تلاش‌ها به کاربران کمک می‌کند که به سادگی با اجزای مختلف برنامه، سایت یا اپلیکیشن مورد نظر ارتباط برقرار کنند.

تاریخچه رابط کاربری گرافیکی

GUI در اواخر دهه 1970 در آزمایشگاه پژوهشی Xerox Palo Alto ابداع شد و به طور تجاری در سیستم‌های عامل ویندوز شرکت مایکروسافت و سیستم مکینتاش شرکت اپل به کار رفت. این رابط گرافیکی برای رفع ناکارآمدی رابط‌های متنی و فرمان محور به وجود آمد تا کاربران عادی هم بتوانند از این فناوری استفاده کنند.

رابط کاربری گرافیکی به مفهومی استاندارد در حوزه برنامه نویسی تبدیل شده است. کاربران با وجود این رابط به راحتی می‌توانند از کامپیوترها و سایر دستگاه‌های الکترونیکی استفاده کنند. کاربران با دستکاری مستقیم آیکون‌های گرافیکی مثل دکمه‌ها، مرورگرها، ویندوزها، تب‌ها، منوها و غیره از این فناوری استفاده می‌کنند. پس همه ما در طول روز با این رابط‌های گرافیکی سرور کار داریم. بسیاری از رابط‌های کاربری مدرن دارای صفحه لمسی و امکان برقراری تعامل با کمک فرمان صوتی هستند.

عملکرد رابط کاربری گرافیکی

مفهوم اصلی مورد استفاده GUI در سیستم عامل، مفهوم Abstraction است. در اینجا فرمان‌های پیچیده به صورت نشانگر و آیکون درآمده است. پس با انتزاع یا Abstraction می‌توان اطلاعات و فرایند کار را ساده کرد و از دید کاربر پنهان نمود. یعنی در سیستم عامل ویندوز به راحتی با کمک نشانگر ماوس روی آیکون‌های مدنظرتان کلیک می‌کنید.

 بعد از کلیک روی آیکون مدنظرتان می‌توانید فعالیت مدنظرتان را از کامپیوتر بخواهید. در واقع رابط کاربری گرافیکی، زبان کاربر را در قالب فرمان یک خطی، یک کلیک یا دو کلیک به زبان کامپیوتر ترجمه می‌کند. حالا کامپیوتر این زبان ترجمه شده را می‌فهمد و به آن پاسخ می‌دهد.

مثالی کاربردی:

صفحه نمایش زیر، مثالی از GUI است. اگر بخواهید روی این صفحه با اپلیکیشن خاصی کار کنید، باید رویش با کمک نشانگر ماوس کلیک کنید. مثلا برای تماشای فیلم از برنامه KMPlayer استفاده میکنید. حالا اگر رابط کاربری گرافیکی روی این سیستم وجود نداشت، چه کار باید می‌کردیم؟

باید برنامه خط فرمان (Command Prompt) را باز می‌کردیم و خط فرمان مربوط به اپلیکیشن مدنظرمان را به همراه دستورالعمل‌های فید وارد می‌کردیم تا اپلیکیشن مد نظرمان مثل KMPlayer را باز می‌کردیم و فیلم می‌دیدیم.

 این کار چندان جالب نیست چون برای هر کاری باید فرمان خاصی را وارد کنید. ولی حالا با وجود GUI می‌توانیم KMPlayer را تنها با دیدن آیکون آن تشخیص دهیم و با دو بار کلیک رویش، آن را باز کنیم. بعد فیلم مدنظرمان را انتخاب کرده و می‌بینیم.

با توجه به مثال فوق، رابط کاربری گرافیکی، زندگی ما را بسیار ساده کرده است. حتی افراد عادی که تخصص خاصی هم ندارند به راحتی از کامپیوترها استفاده می‌کنند. پس GUI توانسته کامپیوترها را به تولید انبوه رسانده و کار با آنها را جذاب تر نماید.

نرم افزار Sketchpad را می‌توان اولین برنامه طراحی گرافیکی کامپیوتری دانست. ایوان ساترلند در سال 1962 این برنامه را در شرکت MIT تهیه کرد. کاربران با کمک یک قلم نوری و این برنامه می‌توانستند طراحی‌های مهندسی را دستکاری کنند.

 حالا دیگر سیستم‌ عامل‌های مدرن با رابط‌های کاربری گرافیکی در ابزارهای کاربردی مثل دستگاه‌های خودپرداز، دستگاه‌های سلف سرویس، بازی‌های ویدئویی، گوشی‌های هوشمند و دسکتاپ‌ها به کار می‌روند.

برخی از رابط‌های گرافیکی مدرن شامل مایکروسافت ویندوز، macOS، Ubuntu Unity و GNOME برای محیط‌های دسکتاپ و اندروید، iOS، BlackBerry OS، ویندوز 10 موبایل، Palm OS-WebOS و Firefox OS برای گوشی‌های هوشمند هستند.

مزایا و معایب رابط کاربری گرافیکی

در ادامه به مزایا و معایب GUI اشاره می‌کنیم.

مزایا

• سهولت در استفاده از فناوری برای کاربران فراهم است.
• ظاهر بصری خوشایند که امکان استفاده افراد عادی از دستگاههای حاوی این رابط را فراهم می‌کند.
• حتی افراد فاقد دانش کامپیوتر هم می‌توانند کارهای ساده‌ای مثل تماشای فیلم روی کامپیوتر را با GUI انجام دهند.
• جستجو در میان فایل‌ها با وجود GUI بسیار ساده است چون به فایل‌ها و جزئیات آنها دسترسی دارید.
• تمامی پاسخ‌های حاصل از کامپیوتر به خوبی با وجود GUI قابل درک هستند.
• حتی فرد کاملا ناآشنا با کامپیوتر هم با رابط کاربری گرافیکی به راحتی با عملکرد اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های مختلف، آشنا می‌شود. اگر رابط کاربری نداشتیم، کاربر باید فرمان مربوط به هر عمل را وارد می‌کرد پس به دانش برنامه نویسی نیاز داشتیم.

معایب

• هر فرد تنها می‌تواند از برنامه‌هایی که قبلا برنامه ریزی شده اند، استفاده کند.
• افراد عادی قادر به تغیر عملکرد اصلی یک سیستم نیستند.
• برای استفاده از رابط کاربری گرافیکی روی هر سیستمی به نیروی برق بیشتری نیاز داریم.
• استفاده از این رابط‌ها در مقایسه با اجرای رابط‌های مبتنی بر فرمان، کندتر صورت می‌گیرد.
• رابط‌های گرافیکی به فضای حافظه بیشتری نیاز دارند.
• استفاده از GUI برای کاربران ساده است ولی برای برنامه نویسان این طور نیست. آنها باید هر function را به طور مجزا طراحی و اجرا کنند و از abstraction هم برای آسایش کاربران استفاده کنند.
• اگر عملکرد مورد نیاز در سیستم وجود ندارد پس کاربر یا باید فرمان مربوطه را بشناسد و وارد کند یا کارش نیمه تمام می‌ماند.