هوش تجاری چیست؟

هوش تجاری اولین برخورد من با هوش تجاری، عنوان شغلی یکی از دوستانم بود. دوستی که در پروفایل لینکدین خود نوشته بود، “Senior BI Consultant at ETKA Chain Store”.همیشه برایم سوال بود که این مشاور ارشد BI در فروشگاه اتکا دقیقا چه می‌کند. البته از خودش هم چندبار پرسیدم. اما جواب‌ها و پاسخ‌های یکی دو خطی‌اش مرا نتوانست قانع کند که دقیقا چه می‌کند.

از آن زمان تقریبا چندین ماه گذشت و برای من هوش تجاری همچنان مفهومی عمیق، مرموز و ناشناخته بود. از طرفی می‌دانستم که “هوش تجاری” یکی از به روزترین و در عین حال پرکاربردترین مفاهیم کسب و کار در جهان معاصر ماست. این شد که دلم را به دریا زدم و قصد کردم که در یک مقاله مفصل به این مسئله بپردازم. البته مقاله‌های تخصصی در آینده را به همین دوست عزیز می‌سپارم. در حقیقت هدفم این است که در وبلاگ نوین چندین مقاله به طور مفصل به “هوش تجاری” بپردازیم و آنرا از ابعاد متفاوت بررسی کنیم.در ادامه این مقاله از تدریس24 همراه ما باشید.

قبل از اینکه برویم سراغ تعریف هوش تجاری، می‌خواهیم به شما ۳۶۵ بوک را معرفی کنیم، منبعی که در آن به برترین کتاب‌های دنیا دسترسی خواهید داشت! کتاب‌هایی با موضوع‌هایی چون کسب و کار، بازاریابی، توسعه فردی، مدیریت مالی و غیره! ما در ۳۶۵ بوک هر روز خلاصه صوتی یکی از این کتاب‌های کاربردی را برایتان قرار می‌دهیم و قصد داریم به مدت یک سال این کار را ادامه دهیم؛ یعنی ۳۶۵ کتاب در ۳۶۵ روز! پیشنهاد می‌کنیم در این مسیر یکساله همراه ما باشید چون قرار است کلی دانش مان را بالا ببریم و تغییرات بزرگی در زندگی کاری و شخصیمان ایجاد کنیم.

و اما طبق روال همیشگی در ابتدا ببینیم که هوش تجاری دقیقا چیست و چگونه می‌توانیم راحت‌ترین و سرراست‌ترین تعریف را از آن داشته باشیم.

هوش تجاری چیست؟

هوش تجاری، Business Intelligence یا به اختصار BI یک فرآیند تکنولوژی محور برای تحلیل داده هاست. این فرآیند در نهایت به مدیران، صاحبان کسب و کار و تمام تصمیم گیرنده‌های اساسی یک کسب و کار، اطلاعاتی عملی می‌دهد. ابزارهای BI برای آنالیز و تحلیل داده‌ها به صورت‌های مختلفی ارائه می‌شود؛ مثلا گزارش، داشبورد، چارت، نقشه، گراف و تمام ابزارهایی که بتوانند اطلاعات و داده‌های خام را در قالب‌های بصری و قابل استفاده به نمایش درآورند.

در حقیقت هوش تجاری به شما به عنوان یک مدیر کمک می‌کند، بفهمید که چه عواملی در موفقیت یا شکست پروژه‌هایتان موثر است. همین باعث می‌شود که بتوانید بفهمید چه عواملی سود بیشتر برای شما رقم می‌زنند و چه عواملی سود کمتری برای شما به همراه دارند.

BI طیف گسترده‌ای از ابزار، اپلیکیشن‌ و متدلوژی را شامل می‌شود که به یک سازمان کمک می‌کند که بتواند اطلاعات (Data) را از سیستم داخلی و منابع خارجی شرکت جمع‌آوری کند و آنها را برای تحلیل آماده کند. از مجموع این اطلاعات در نهایت یک گزارش تهیه می‌شود که به مدیر و تصمیم گیرنده نهایی سازمان تحویل داده می‌شود. اجازه بدهید با یک مثال این لقمۀ قلمنبه سلنبه را برایتان به راحت الحلقوم تبدیل کنم.

تاریخچه هوش تجاری چیست؟

استفاده از هوش تجاری به نخستین سال‌های اختراع رایانه برمی‌گردد. هرچند در آن زمان، رایانه‌ها مثل امروز چندان هوشمند و پیشرفته نبودند، اما می‌توانستند در تجزیه و تحلیل داده‌ها کمک کنند.

مفهوم هوش تجاری، اولین بار در سال 1989 توسط هوارد درسنر مطرح و به این شکل تعریف شد: هوش تجاری ابزاری برای کمک به سازمان‌ها است، که به کمک آن پایش اطلاعات انجام می‌شود. BI برای گرفتن تصمیمات مهم و کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علت اهمیت هوش تجاری چیست؟

اما هوش تجاری چگونه به کمک کسب و کارها می‌آید که تا این اندازه اهمیت دارد؟ در این بخش این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

در صورتی که یک سازمان یا شرکت، بخواهد میزان سود و نحوه عملکرد خود را به شکل دستی بررسی کند، به نیروی انسانی و زمان زیادی نیاز خواهد داشت. در این روش، کسب و کارها به اطلاعات ناقص و پیش پا افتاده‌ای دست پیدا می‌کنند که کارآمدی چندانی ندارد. در حالی که هوش تجاری قادر است در زمانی کوتاه اطلاعات و آمار دقیقی از عملکرد شرکت‌ها ارائه دهد.

هوش تجاری، عوامل مختلف مانند میزان خرید و فروش، تاریخ، ساعت، عوامل محیطی و… را مورد توجه و بررسی قرار می‌دهد. سپس به تفسیر داده‌ها می‌پردازد. مثلا مردم یک منطقه کدام محصول را بیشتر خریداری می‌کنند یا کدام محصولات در بین مردم یک شهر، تقاضای چندانی ندارد. این داده‌ها و اطلاعات به مدیران کسب و کارها کمک می‌کند تا در زمینه سرمایه گذاری روی محصولات و خدمات خود، همچنین زمان و نحوه ارائه آن‌ها درست‌ترین تصمیم را بگیرند.

سیستم هوش تجاری می‌تواند اطلاعات خود را از داده‌های موجود در گذشته یا داده‌های جدید تامین کند. این داده‌ها می‌تواند اطلاعات ذخیره شده در انبار داده‌ها و یا داده‌هایی باشد که به تازگی جمع‌آوری شده یا در حال تولید هستند.

اهداف هوش تجاری و مزایای آن

همانطوری که گفتیم یکی از مهم‌ترین دلایل به‌کارگیری هوش تجاری، ایجاد مزیت رقابتی و همچنین افزایش میزان سوددهی سازمان است، اما می‌توان اهداف دیگری نیز برای این فرایند در نظر گرفت، اهدافی مانند:

تهیه‌ی سریع و آسان گزارش‌های کاربردی
تعیین گرایشات تجاری سازمان‌ها
پیش‌بینی وضعیت آینده‌ی بازار
افزایش میزان رضایت مشتریان
تشخیص به‌موقع نقاط ضعف و قوت
کمک به تصمیم‌گیری سریع‌تر مدیران
افزایش بهره‌وری و سودآوری سازمان
تنظیم صحیح قیمت‌ها و افزایش فروش
کاهش هزینه‌های نیروی انسانی

به‌ صورت کلی، هوش تجاری را می‌توان از جمله زیرمجموعه‌های سیستم‌های اطلاعاتی در فناوری اطلاعات دانست، سازمان‌هایی که به خوبی از فناوری اطلاعات در زیرساخت کسب‌وکار خود بهره برده باشند، به‌راحتی قادر خواهند بود BI را نیز در سازمان به‌کار گرفته و از مزایای آن برخوردار شوند.