تاریخچه تجارت الکترونیک

برای بیان تاریخچه E-Commerce می‌توان گفت که تجارت الکترونیک به شکلی که در حال حاضر مرسوم است، در سال ۱۹۹۱ میلادی به وجود آمد. از این تاریخ تاکنون هزاران کسب‌وکار گوناگون وارد این عرصه شده‌اند. به بیان دیگر و همان گونه که پیش‌تر هم اشاره شد، تجارت الکترونیکی برای آسان کردن معاملات اقتصادی به‌صورت الکترونیک به وجود آمد.

 استفاده از این فناوری از جمله انتقال الکترونیکی سرمایه و تبادل الکترونیکی اطلاعات که هر دو در اواخر ۱۹۷۰ معرفی شده‌اند؛ به شرکت‌ها و سازمان‌ها اجازه ارسال اسناد الکترونیکی را داد؛ و اجازه تجارت کردن با ارسال اسناد تجاری مثل سفارش‌های خرید یا فاکتورها را به‌صورت الکترونیک می‌دهد. رشد و پذیرش کارت اعتباری، ماشین تحویلدار خودکار و همچنین تلفن‌بانک در دهه ۱۹۸۰ باعث شکل‌گیری تجارت الکترونیک گردید.

تا پایان سال ۲۰۰۰ میلادی، بسیاری از شرکت‌های تجاری آمریکایی و اروپایی سرویس‌هایشان را از طریق اینترنت ارائه کردند. از آن تاریخ، مردم به کلمه‌ای به عنوان تجارت الکترونیک با توانایی خرید کالاهای گوناگون از طریق اینترنت با استفاده از پروتکل‌های امنیتی و سرویس‌های پرداخت الکترونیکی که در آن مشارکت کردند، آشنا شدند. از این تاریخ رقابت شدید بین شرکت‌ها و سازمان‌ها ایجاد شد و با گذشت زمان و روزبه‌روز این رقابت بیشتر و بیشتر شده است.

جالب است بدانید که تا انتهای سال ۲۰۰۱ میلادی بیش از ۲۲۰ بیلیون دلار معاملات مالی توسط صدها سایت تجاری بر روی بستر اینترنت انجام گرفته است. در همین سال مدل تجارت الکترونیک B2B که کوتاه شده عبارت Business to Business می‌باشد، حدوداً ۷۰۰ میلیارد تراکنش داشته است. در سال ۲۰۰۷ سهم تجارت الکترونیک در خرده‌فروشی کل دنیا ۳٫۴٪ بوده است که آن را در سال ۲۰۱۰، ۵٫۱٪ اعلام نمودند. این آمار، رشد سریع این شیوه تجارت کردن را بسیار واضح بیان می‌کند.

مدل‌های مختلف تجارت الکترونیک چیست؟

تجارت الکترونیک معمولاً بر اساس نوع شرکت‌کنندگان در تراکنش، به B2B ،B2C و C2C و C2B طبقه‌بندی می‌شود. به‌طور کلی این مدل‌های تجاری عبارتند از:

تجارت کسب‌وکار به کسب‌وکار (Business to Business: B2B)

تجارت B2B زمانی انجام می شود که برخی کسب‌وکارها، محصولات و خدمات خود را به کسب‌و‌کارهای دیگر می‌فروشند. به عبارت ساده‌تر، مشتریان نهایی یک کسب‌وکار، کسب‌وکارهای دیگر هستند. یک مثال از این نوع تجارت، فروشگاه ‌های لوازم اداری است که تجهیزات اداری را به کسب‌وکارها می‌فروشند.

تجارت کسب‌وکار به مشتری (Business to Customer: B2C)

تجارت B2C، رایج‌­ترین مدل تجاری است که در آن کسب‌وکارها، محصولات و خدمات خود را به‌صورت مستقیم به مشتریان می‌ فروشند. یک مثال از مدل تجارت B2C می‌ تواند دیجیکالا، اسنپ، نت‌برگ، فرادرس و … باشد که شما هم از آنها خرید داشته‌اید.

تجارت مشتری به مشتری (Customer to Customer: C2C)

C2C یک مدل تجاری نسبتاً جدید است که در آن، مشتریان عادی به‌عنوان فروشنده یک کالا یا خدمت به سایر مشتریان عادی فعالیت می‌کنند. دو مدل از C2C رواج بیشتری دارد:

مشتریانی که قبلاً محصولی را خریداری کردند به دنبال فروش مجدد این کالا به مصرف‌کننده ‌های دیگر هستند. از طریق وبسایت‌هایی مانند دیوار، شیپور و ایسام، این نوع تجارت می‌­تواند برای فروش اقلامی که دیگر از آنها استفاده نمی ‌کنید آسان و کامل باشد.

مشتریانی که خدمات ارائه می‌دهند (مثلاً طراحی گرافیکی، ترجمه و …) در سایت‌های مربوط به فریلنسرها (آزادکارها) مانند پونیشا، انجام میدم و … با سایر مشتریان عادی، خرید و فروش خدمات انجام می‌دهند.

تجارت مشتری به کسب‌وکار (Customer to Business: C2B)

نسبت به C2C، مدل کسب و کار C2B جدیدتر است. توسعه ابزارها و روش‌های تراکنش‌های آنلاین سبب شده تا امروز، افراد عادی نیز بتوانند با شرکت‌ها و کسب‌وکارها معاملات تجاری داشته‌باشند. مثلاً برنامه‌نویسانی که برای شرکت‌های مختلف، طراحی سایت انجام می‌دهند و مشتری خدمات آنها یک کسب‌وکار است.

مزایای تجارت الکترونیک برای صاحبان کسب‌وکار

ابتدا به مزایای تجارت الکترونیک برای صاحبان کسب‌وکارهای گوناگون اشاره خواهیم داشت و پس از آن به سراغ مزایای آن برای مشتریان خواهیم رفت:

فروش 24 ساعته در 7 روز هفته: فروشگاه اینترنتی این امکان را برای صاحبان کسب‌وکار فراهم می‌کند که حتی هنگامی که خواب هستند نیز محصولات خود را به فروش برسانند. این یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های تجارت‌های الکترونیک به شمار می‌رود. درواقع در صورتی که برای تجارت الکترونیک مورد نظر وب‌سایتی راه‌اندازی گردد، عملیات ثبت سفارش به صورت خودکار انجام خواهد شد و نیازی نیست که کاربر را هدایت کنید.

تراکنش‌های سریع و پرداخت لحظه‌ای: فروش به صورت نسیه، یکی از مشکلات کسب‌وکارهای سنتی بود. همچنین خرید با چک‌های چند ماهه برای هر کسب‌وکاری یک دغدغه اصلی محسوب می‌شد. زمانی که کسب‌وکارهای اینترنتی روی کار آمدند و این مدل از دادوستد باب شد، درگاه‌های پرداخت نیز توسط بانک‌ها به وجود آمد تا کاربران در عرض چند دقیقه و تنها با چند کلیک وجه محصول مورد نظر خود را پرداخت کنند.

افزایش فروش تا چندین برابر فروش حضوری: جای خوشحالی دارد که با افزایش کاربران اینترنت، کسب‌وکارهای اینترنتی نیز توانستند محصولات خود را در معرض نمایش میلیون‌ها نفر قرار داده و فروش خود را چندین برابر کنند.

علاوه بر این قابلیت بسیار مهم، دسترسی مادام‌العمر به مشتری نیز یکی از مزایای تجارت الکترونیک برای صاحبان کسب‌وکارها به شمار می‌رود. توجه به این نکته ضروری به نظر می‌رسد که می‌توان از طریق E-Commerce با مشتریان ثابت، برای سال‌های متمادی ارتباط برقرار کرد و مشتریان بالفعل را به مشتریان وفادار را تبدیل نمود.