اخلاق سازمانی چیست؟
14 تیر 1401 1401-07-28 11:31اخلاق سازمانی چیست؟
اخلاق سازمانی به طور خلاصه، منظور از اخلاق سازمانی مجموعه استانداردهای اخلاقی است که در سازمان باید آنها را رعایت کنید. اگر بخواهیم واژه اخلاق را به تنهایی معنا کنیم، باید بگوییم که اخلاق، به اصول، قوانین و استانداردهایی گفته میشود که در جامعه از آنها به عناوین خوب و بد یاد میکنیم.
به عبارتی دیگر، این اخلاق است که تمایز میان خوب و بد را مشخص میکند و کارکنان یک سازمان را راهنمایی میکند تا در شرایط بحرانی و انتخاب دشوار میان گزینهها، بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند و بهترین انتخاب را داشته باشند. در این مقاله از تدریس24 قصد داریم به شرح مفهوم، ویژگیها و اصول این موضوع بپردازیم؛ پس تا انتهای این مقاله با رشدانا همراه باشید.
اخلاق سازمانی چیست؟
اخلاق سازمانی به نامهای اخلاق شرکتی (Corporate Ethics) یا اخلاق تجارت (Business Ethics) نیز شناخته میشود.
اخلاق سازمانی نوعی از اخلاق کاربردی یا اخلاق حرفهای است که اصول اخلاقی یا مشکلات اخلاقیای را که در یک محیط سازمانی به وجود میآیند، بررسی میکند؛ بهعلاوه، در تمام جنبههای اخلاق در سازمان اِعمال میشود و به رفتار مدیریت و کارکنان آن و همچنین سازمان، به عنوان یک کل، مربوط است.
اخلاق سازمانی میتواند یک اصل هنجاری (Normative) یا توصیفی (Descriptive) باشد. دامنه و میزان مسائل اخلاقی منعکسکنندهی میزان مغایرت کار سازمانی با ارزشهای اجتماعی غیراقتصادی است.
اخلاق سازمانی بر تعهد سازمان به ارتقای ارزشهای اجتماعی غیراقتصادی تأکید دارد. این اخلاق با اخلاق جامعه، اخلاق افرادی که در سازمان کار میکنند و همچنین افرادی که از آن سازمان محصول میخرند، گره خوردهاست.
اخلاق پدیدهی جدیدی نیست. کدهای اخلاقی همراه با توسعهی تمدن بشری تعبیه شدهاند. واژهی «Ethics» از واژهی یونانی «Ethikos» و واژهی لاتین «Ethicus» گرفته شدهاست. این واژه به معنای رسم، نرم، ایدئال یا کاراکتر است.
عبارت «اخلاق سازمانی» در اوایل دههی ۱۹۷۰ در ایالات متحدهی آمریکا متداول شد. در اواخر دههی ۱۹۸۰ و اوایل دههی ۱۹۹۰، سازمانها شروع به برجسته کردن درجهی اخلاقی خود کردند. احتمالا آنها این کار را برای دور کردن خود از رسواییهای تجاری آن دوره انجام میدادند.
بنا بر گفتهی والاس (Wallas)، «به طور کلی، یک آرمان (Credo) بالاترین ارزشهایی را که یک سازمان آرزو دارد به کار ببندد، توصیف میکند.» این شامل «تو باید»ها (Thou Shalts) است. یک کد اخلاقی قوانین اخلاقی عملکرد را مشخص میکند و در اواخر دههی ۱۹۸۰، «تو نباید» (Thou Shalt Nots) بودهاست.
اخلاق در سازمان برای افراد مختلف معانی متفاوتی داشتهاشت، اما به طور کلی، شامل شناخت موارد درست یا غلط در محل کار و انجام کار صحیح با توجه به تأثیرات محصولات یا خدمات و روابط با ذینفعان است.
والاس و پكل (Wallace and Pekel) توضيح میدهند كه توجه به اخلاق سازمانی در زمان تغييرات اساسی، بسيار حياتی است، مانند زمانهايی كه سازمانها با شرایطی مشابهِ شرایط امروزی مواجهاند. هنگام تغییرهای اساسی، ارزشهایی که پیشتر مسلم بودهاند، بهشدت زیر سؤال میروند و بیشترشان دیگر دنبال نمیشوند.
اخلاق در سازمان میتواند به عنوان دستهای از اصول عملکرد درست توصیف و همچنین میتواند به عنوان یک نظریه یا سیستم ارزشهای اخلاقی مطرح شود. اخلاق سازمانی با توجه به عرف و با گذشت زمان توسعه مییابد. عرف در سازمانهای مختلف متفاوت است. اگر عرفی از طرف سازمان و عموم اتخاذ و پذیرفته شود، به اخلاق تبدیل میشود.

ارزشهای بنیادین
رفتار اخلاقی مبتنی بر ارزشهایی مانند اعتماد، احترام، مسئولیت پذیری، مراقبت، انصاف و عدالت و شهروند خوب بودن است؛ همچنین، به پایبندی به قوانین اخلاقی بستگی دارد.
ارزشهای سازمانی مشخص میکنند که چه چیزی اهمیت دارد و به تصمیم گیری درمورد درست و غلط نیز کمک میکنند. اخلاقیات قوانینی هستند که بر اساس آنها تصمیم میگیریم که چه چیزی درست و چه چیزی غلط است.
در ادامه ۶ ارزش اخلاقی بنیادین در اخلاق سازمانی را آوردهایم که در رفتار اخلاقی تأثیرگذارند:
۱. معتمد بودن
یک نوع اخلاق در سازمان معتمد بودن است، متعمد بودن وسیعترین و پیچیدهترین ارزش اخلاقی سازمانی بنیادی است؛ همچنین، ارزشی گسترده و مربوط به تمام ویژگیها و رفتارهایی است که فردی را شایستهی اعتماد میکنند، بهویژه در زمینهی درستکاری، خوشقولی و وفاداری و صداقت.
۲. احترام
احترام بهعنوان یک اخلاق سازمانی روی تعهد اخلاقی برای احترام به ارزش و کرامت ذاتی فرد، تمرکز دارد. این موضوع در قالب خصوصیات مثبتی مانند مدنیت، ادب، کرامت، استقلال، تحمل و پذیرش بیان میشود؛ همچنین، شامل پرهیز از اَعمالی چون خشونت، تمسخر، سوءاستفاده و استثمار است.
۳. مسئولیتپذیری
اخلاق سازمانیِ مسئولیتپذیری دربارهی الزامات اخلاقی برای پاسخگو بودن، بررسی تعالی و اِعمال خویشتنداری صحبت میکند.
۴. انصاف و عدالت
انصاف و عدالت بهعنوان اخلاق سازمانی؛ اهمیت عدالت، برابری، بیطرفی، تناسب، گشودگی و روند قانونی را دربردارد.
۵. مراقبت
ارزش اصلی به توجه صادقانه و پایدار به رفاه دیگران مربوط است. مفاهیم خیریه، مهربانی، شفقت، همدلی و به اشتراک گذاشتن زیرمجموعههای مراقبت و این اخلاق در سازمان هستند.
۶. شهروندی
مفهوم شهروندی بهعنوان اخلاق سازمانی شامل دستهای از مزایا و وظایف مدنی است که مشخص میکنند که سازمان، به عنوان بخشی از یک جامعه، باید چگونه رفتار کند. شهروندی خوب مستلزم انجام سهم خود در کارکرد جامعه و اهمیت دادن به نسلهای آینده است.
برای مثال، شهروند خوب به قانون احترام میگذارد، تخلفات را گزارش میکند، در هیئتمنصفه خدمت میکند، رأی میدهد، مالیات میدهد و از محیطزیست حفاظت میکند.
ویژگیهای اخلاق سازمانی
اخلاق سازمانی ویژگیهای مشخصی دارد که به طور خلاصه به شرح زیر هستند:
اصولی که مدیران را در اجرای کارکردها، به شیوهای منظم، هدایت میکند.
قوانین و استانداردهای اخلاقی را به صورت پیوسته محک میزند و پویا است.
مبنای اخلاق سازمانی اصول معقولی مانند خلوص، سعادت انسانی، خدمت و خوش رفتاری را دربردارد.
واقعیت و عرف اجتماعی رایج در محیط کار جزو اصول اخلاق سازمانی است. رعایت اصول اخلاقی معمولا رشد کرامت افراد را در پی دارد.
فعالیتها، تصمیمات و رفتارهای مربوط به انسانها توسط اخلاق سازمانی بررسی میشوند.
هماهنگی بین نقشهای مدیریت و کارکنان با مشتریان، کارپردازان، سرمایهگذاران و جامعه توسط اخلاق سازمانی ایجاد میشود.
پست های مرتبط
VDI چیست و چه کاربردی دارد؟
مزایا و معایب اس ام اس مارکتینگ چیست؟
فریم ورک چیست؟
توپولوژی مش چیست؟
دلایل عدم اتصال دامنه جدید به هاست چیست؟
اعضا
-
Active ماه 3, 2 هفته قبل
-
Active ماه 7, 3 هفته قبل
-
Active ماه 7, 3 هفته قبل
-
Active ماه 9 قبل
-
Active ماه 11, 1 هفته قبل
بروز رسانی
سمیرا مردانی's بروزسانی مشخصات انجام شد 1 سال, ماه 4 قبل
محمد جواد محمدی's بروزسانی مشخصات انجام شد 1 سال, ماه 4 قبل
مریم نوری's بروزسانی مشخصات انجام شد 1 سال, ماه 4 قبل
محمد امین طاهری's بروزسانی مشخصات انجام شد 1 سال, ماه 4 قبل
نگار حجتی's بروزسانی مشخصات انجام شد 1 سال, ماه 4 قبل